دایرۀ ادبی حصار شادمان

حصار، وادی حصار یا ملک حصار شادمان، سرزمین پر از فیض و دیار تاریخی تاجیکستان است. این ناحیه همچون مرکز سیاسی، اداری و فرهنگی در طول تاریخ در حیات مردمان ماوراءالنهر نقش کلیدی ایفا کرده است. در این مقاله که با هدف بررسی دایرۀ ادبی حصار شادمان به نگارش درآمده، پیوند حیات ادبی این سرزمین با ادبیات و فرهنگ تاجیکستان و نیز ارتباط آن با ادبیات تمام فارسی زبانان مورد توجه قرار گرفته است. دایرۀ ادبی حصار شادمان به موازات بنیاد ادبیات نوین تاجیک، از همان دوران دولت داری طاهریان، سامانیان و چغانیان آغاز یافته است. ادبیات در حصار شادمان در عصرهای بعدی نیز ترقی و تکامل داشته است. متأسفانه در عصرهای ۱۱-۱۴ میلای بسیاری از نوشته های ادیبان این سرزمین به باد فنا رفته اند. اما دربارۀ اهل ادب حصار در عصرهای ۱۵-۱۶ میلادی به برکت وجود منابعی چون بدایع الوقایع، مجالس النفایس و... معلومات نسبتاً بیشتری به دست اهل ادب رسیده و چنان که معلوم است، دایرۀ ادبی حصار پیش از عصر پانزدهم روبه توسعه نهاده بوده است. در عصر شانزدهم ذکر نام خواندمیر مؤلف روضه الصفا، به عنوان یکی از نمایندگان دایرۀ ادبی حصار، باعث سربلندی مردم این ناحیه است. نوایی نیز در مجالس النفایس دربارۀ شاعران حصاری الاصل معلومات ارزنده داده است. دایرۀ ادبی حصار شادمان بعد از قرن پانزدهم با تمام گرایش ها و جریان های ادبیات فارسی پیوند ناگسستنی دارد. در عصرهای ۱۷-۲۰ میلادی شاعران حصاری الاصل زیادی چون میرزاحسرت، پری، ارثی، جذبی و... به خلق اثر پرداخته اند که این حاکی از جایگاه سزاوار شاعران حصاری در این دوره است. در دوران شوروی نیز حضور شخصیت های ادبی نواحی گوناگون ازجمله وادی حصار در شهر دوشنبه، سبب ایجاد محافل ادبی شد. پس از استقلال تاجیکستان دایرۀ ادبی حصار مجدداً احیا شد و نویسندگان زیادی چون هدایت الله رحمانی، سلطان مراد آدینه و... به فعالیت در این دایرۀ ادبی مشغول شدند.